Epidemya ng Lipunan

Ni John Efrael Igot
Maikling Kuwento
 

Hirap na hirap na sa buhay ang buong pamilya ni Ronald. Limang buwan na rin kasi siyang walang trabaho magmula nang dapuan siya ng sakit sa balat habang nagtatrabaho siya noon sa ibang bansa. Sabi pa ng mga doktor na napagkonsultahan niya, wala na raw itong lunas.

“Itay, may babayaran po kami sa PE namin,” sambit ni Angela, bunsong anak ni Ronald. “Bukas na po ang deadline.”

Napakamot ng batok si Ronald. Pilit niyang iniinda ang kati ng kaniyang buong katawan. “Hayaan mo, bukas, maghahanap ako ng trabaho sa may construction site.”

“Bakit? Maayos ka na ba?” sambit ni Lisa habang iniabot sa asawa ang isang tasa ng tsaang gawa sa halaman.

“Medyo,” tugon naman ni Ronald at kaagad na ininom ang tsaa. “Kailangan kong kumita para makatulong ako sa mga gastusin dito sa bahay.”

“Kunsabagay, kaunti na lang din ang nagpapalabada sa akin ngayon,” ani Lisa. “Nakabili na kasi ng washing machine ang iba nating kapitbahay.”

Kinabukasan, maaga pa lamang ay gising na si Ronald. Nagluto siya ng almusal at nagbihis, at ginising niya ang dalawang anak para makapaghanda sa eskuwela.

“Bakit ang aga mo ngayon, Tay?” tanong ng bagong gising na si Rodel, ang panganay.

“Inayos ko pa kasi ang biodata ko.” Kinamot ni Ronald ang kanang balakang. Nangangati na naman kasi ito.

“May tatanggap po ba sa inyo? Di ba may sakit po kayo sa balat?”

“Hindi ko sasabihin na may sakit ako sa balat. Wala namang mawawala kung susubukan ko.”

Makalipas ang ilang minuto, nagising na rin si Lisa, kaya nagpaalam na si Ronald. Umalis siyang nakangiti at masiglang kumaway sa kaniyang mag-ina. “Dadalhan ko kayo ng pasulubong mamaya pag-uwi ko,” sabi niya sa mga ito.

Nang marating ni Ronald ang construction site na aaplayan niya, nilapitan niya ang isang lalakeng nakasuot ng pulang polo na may mahabang manggas. Nakatayo at nagmamasid ito sa harapan ng mga trabahador. Nahinuha ni Ronald na ito ang amo nila.

“Magandang araw, sir!” pagbati ni Ronald. “Mag-a-aplay po sana ako rito.”

Tiningnan siya ng lalake mula paa hanggang ulo. Doon niya napagtantong hindi pala ito Pinoy. Singkit ang mga mata nito. “Maasahan ba kita?” sabi nito. “At saka Mr. Lim ang itawag mo sa akin.”

Iniabot ni Ronald ang dala-dalang papeles. “Opo, makakaasa po kayo sa akin, Mr. Lim.”

“O, sige.” Tinanggap ni Mr. Lim ang papeles. “Akin na muna ’to. Ibili mo muna ako ng pagkain do’n sa may kanto habang tinitingnan ko ito.”

Mabilis na sumunod si Ronald. Masaya niyang tinakbo ang tindahan sa may kanto. Hindi na siya nanghingi ng pera. Sagot niya na ito. May kaunti pa naman siyang pera kahit papaano.

Pagkatapos makabili, kaagad na bumalik si Ronald. Pumunta siya sa kinaroroonan ng mga trabahador at lumapit kay Mr. Lim. Doon niya napansing hindi pala Pinoy ang karamihang nandoon.

“Ronald, pasensiya na,” sabi ni Mr. Lim. “Hindi na kami tumatanggap ng bagong trabahador.” Ibinalik nito kay Ronald ang papeles, at itinuro nito ang bitbit niyang pagkain. “Akin na ’yan!”

Biglang nangati ang katawan ni Ronald, marahil dahil sa biglaang tensiyon na dulot ng mga nangyayari. Tumakbo siya palabas ng construction site. Ayaw niyang makita ng mga taong nandoon ang sakit niya sa balat. Hindi niya napansing bitbit niya pa rin pala ang pagkaing binili.

Kung gaano kabilis ang kaniyang pagtakbo palabas ay gano’n din kabilis ang pagputok ng isang baril. Bumagsak sa lupa si Ronald.

Nilapitan siya ni Mr. Lim. May hawak itong baril. “Sinasabi ko na nga bang hindi ka maaasahan, e.” Umiiling-iling ito.

“Tumawag kayo ng mga pulis. Sabihin ni’yong napasok tayo ng magnanakaw. Mga Pinoy talaga.” Ito ang mga huling salitang narinig ni Ronald bago tuluyang dumilim ang kaniyang paligid.

 

 

 

 

 

Advertisement

Mga Sitsit ug Panaghoy

Ni John Efrael Igot

 

(Kini nga sugilanon ang nidaog sa short story writing contest nga giorganisar sa grupo sa mga magsusulat sa South Cotabato atol sa 2019 T’nalak Festival.)

Nangimbawt ang akoang mga balahibo tungod sa mga sitsit ug panaghoy nga akong nadungog sa nagkadaiyang parte sa palibot. Sitsit sa mga tawng wala ginapaminaw, panaghoy sa mga tawng nag-antos sa kasakit, kalisod—nag-antos sa mapait nga kahimtang sa kinabuhi.

“Dong, naunsa ka?” pangutana sa akoang amahan sa dihang iyahang namatikdan nga nagtabon ko sa akoang mga dalunggan. “Nganong gitabunan man nimu imuhang dalunggan?”

“Banha kaayo sila, Pa,” tubag nako sa iyaha. Nitindog ako ug nagalingilingi sa palibot, nagapanghinaot nga makakita akog malinawon nga dapit. “Molakaw hiuna ko, Pa.”

“Ug asa man ka moadto?” pangutana pa niya bag-o siya mitando. “Pag-amping. Daghan bayag mga daotang binuhat karung mga taknaa.”

“Diha ra ko sa unahan, mangitag kahilom.” Gikuha ko ang kalo nga nakasab-it sa pultahan ug gisuot kini. “Mobalik ra ko unya, kung dili na nako sila madunggan.”

Sa akoang paglakaw, mas nikusog man hinuon ang mga sitsit ug panaghoy nga nagabagting sa akong mga dalunggan. Dili kini maayo. Gipaspasan nako ang akoang paglakaw hangtod sa midagan na gayod ako ug wala na ko nakahibaw kung asa ko gidala sa akong mga tiil. Sa kahanawan, nakita ko ang mga tawo—mga tawng nagahilak, nagasinggit og panabang, pero wala gayoy mitabang ug miduol kanila.

Nagaduko ako nga milakaw padulong sa ilahang ginabarogan samtang naghinayhinay sa pag-agas ang akoang mga luha. Sila diay to. Sila diay kadtong nagasitsit ug nagapanaghoy nga pirmi nakong madungog. Dugay nga panahon na ang nilabay pero nagpatuyang kog panabon sa akong mga dalunggan. Nagpabungolbungol ko.

Wala ko nagdahom tungod kay abi man gud nakog naa koy sakit sa pangutok nga ginabatyag. Sayop ko kini. Wala gayod akoy tul-id nga mga lakang nga gihimo kaniadtong una kong nadungog ang ilang mga sitsit ug panaghoy. Gipasagdan ko lamang kini.

“N-n-naunsa mo?” pangutana nako sa ilaha sa nabuak nga tingog tungod kay dili ko na gayod mapugngan ang akong paghilak. “Unsa’y nahitabo sa inyoha?”

“Mali ang imohang pangutana, dong!” Nitindog ang usa ka babaye ug miduol siya kanako. “Dili kana ang angay nimong ipangutana.”

“Ha?” Gitan-aw nako ang mga mata sa babaye. “Unsa ang buot nimong ipasabot?”

“Unsa ang nahitabo kanato?” Gitan-aw pud ko niya sa maguol nga hulagway. “Mao kana ang angay nimong ipangutana.”

Himanhiman, nahayagan pagkalit ang akoang panghunahuna. Tama sila.

Unsa ang nahitabo kanamo?

Kanus-a mahilom ang mga sitsit sa katilingban—ang mga kasakit ug kaguol sa matag usa kanamo?

Kanus-a madungog ang mga panaghoy sa kinabuhi niining kalibotana?

Kanus-a?