By Boon Kristoffer Lauw
Novel Excerpt

“KIKO, DAPA!”

Lumingon ako at nakita ang anino ni Sinag sa malayo. Kuminang ang mga talim ng dalawang palaso sa nakahatak niyang pana.

Hindi na ako nagpaligoy-ligoy pa.

Itinapon ko ang katawan ko sa madamong bahagi ng gubat at nagdasal sa mga ninuno kong ‘wag nila akong hayaang maging barbeque. Ay! Bananaque na lang pala kasi mas masarap ‘yon. Hindi ko pa kasi nasusubukan ang kapangyarihan ng aking Anito pero hindi masamang maniguro.

Ilang saglit pa, narinig ko na ang matitinis na sipol ng mga pinalipad na palaso. Sa ibabaw mismo ng ulo ko.

Umikot agad ako at tiningnan kung may tinamaan ang kasama ko.

Kainis, wala. Nakailag ang dalawang garudang humahabol sa akin at dumiretso lang ang mga palaso ni Sinag sa pagitan ng dalawang puno—

BAM!

Napatalon ako sa gulat. Sa pag-ilag ng mga malaagilang nilalang, sumalpak sila sa mga katabing puno. Abot hanggang sa puwesto ko ang kalabog ng pagkabangga nila. Ilang saglit pa, bumagsak ang mga garuda sa lupa at hindi na gumalaw pa.

Nagmadali akong tumayo.

“Ang galing mo, Si—” Babatiin ko na sana ang nagligtas sa akin pero naglaho na siya. “Sinag?”

Wala.

Ginamit siguro ni Sinag ang tagabulag, ang Anitong nagpapalaho sa tagapaghawak nito sa paningin ng iba.

“Kiko! Takbo!” sigaw naman ni Yumi mula sa malayo. “Bi—”

Napaluhod bigla si Yumi sa lakas ng pagsipa ng isang garuda sa hawak niyang kalasag. Sinubukan niyang sibatin ang kalaban pero mabilis itong nakailag.

“KIKO! ANO PANG GINAGAWA MO?” ulit ni Yumi. Parang nanay ko pag pinapabangon ako.

Umatake na naman ang isa sa apat na garudang katunggali ni Yumi.

Napalunok ako.

Walang tigil sa pag-atake ang mga garuda kay Yumi. Mabuti na lang, protektado siya ng kanyang Anito. Pero pag tumagal pa ang laban, mapapagod din ang Lakan ng tribung Tatag.

Nakarinig ako ng mga panibagong sipol sa ere. Pagkatapos, bumaon ang ilang palaso sa hita at braso ng isa sa mga garuda at napasigaw ito sa sakit.

Pansamantalang napatigil sa pag-atake at napaatras konti ang mga garuda mula kay Yumi.

Ang galing ng mga kasama ko. Pero ako…

Gustuhin ko mang tumulong, wala akong maiambag. Ipinadala kasi kami dito para iligtas ang aming mundo.

Pero ako…

Yumuko ako at tiningnan ang mga kamay ko. Nanginginig ang mga ito.

Na naman…

“Kiko! Tumakbo ka na!” sigaw na naman ni Yumi.

Kailangan kong tumakbo. Iyon lang ang maitutulong ko sa kanila ngayon.

Pero hindi ako makatakbo. Hindi ako makagalaw.

“KIKO!” boses ni Sinag. Lumitaw ang Lakan ng tribung Bagwis sa malayong harapan ko. Nakatingin siya sa itaas ko.

Nagawa kong tumingala.

Tatlong garuda ang lumulusob sa akin.

Tumakbo papunta sa akin si Yumi pero alam kong hindi siya aabot. Nagpalipad din ng sunod-sunod na mga palaso si Sinag pero isa lang sa tatlo ang tinamaan niya.

Pumikit ako.

Naalala kong may nakapagsabi sa aking may katapusan ang lahat ng bagay. Ito daw ang katotohanang mas matanda pa kaysa aming mga ninuno. Pero sabi niya sa akin, huwag daw akong mag-alala—dahil sa katapusan daw nagsisimula ang mga bagay na pinakadakila.

Natawa ako.

Ito na marahil ang aking katapusan—pero walang kadaki-dakila sa aking ginagawa.

Hindi dapat ako ang nandito. Dapat si—

Sumiklab bigla ang labanan sa itaas ko. Umalingawngaw ang salpukan ng bakal sa matitigas na balat ng mga garuda. Iminulat ko ang aking mga mata at nasaksihan ang pagsayaw sa ere ng kambal na kris ni Kaya. Para siyang isang diyosang mandirigma.

Napilitang lumihis ng direksiyon ang mga garuda.

Pagkababa, pinaligiran nila kaagad si Kaya. Pero ang hindi nila alam, tapos na ang kanilang laban. Tinamaan sila ni Kaya, ang tagapaghawak ng Anitong pamako. Daplis lang ang kailangan niya.

Natumba bigla ang dalawang garuda.

Nanlaki ang mga mata nila. Kahit ano’ng gawin nila, hindi nila maigalaw ang kanilang mga katawan. Iyon kasi ang kapangyarihan ng Anito ni Kaya, ang maparalisa ang sinumang masugatan ng tagapaghawak nito.

“S-salamat—” simula ko sana pero tinitigan ako nang masama ng masungit na mandirigma.

Bigla akong nawalan ng hininga. Nanigas ang katawan ko. Tinamaan din ata ako ng Anito ni Kaya. Iyon na siguro ang pinakamahabang tatlong segundo ng buhay ko.

Pagkatapos, iniwan na ako ni Kaya at sinamahan si Yumi. Nakahinga ako ulit.

Si Kaya naman ang Lakan ng tribung Bangis, ang tribu ng pinakamahuhusay na mandirigma. Nagulat ako nang matuklasang magkaedad lang kaming dalawa. Hindi kasi karaniwan ang magkaroon ng napakabatang Lakan.

Wala din sa wastong edad ang pagiging Lakan ko. Hindi kasi sinasadya ang pagkapasa sa akin ng Anito ng aming tribu. Pero si Kaya, mukhang naging Lakan dahil siya ang pinakamahusay sa lahat ng mahuhusay sa kanila.

Si Kaya din marahil ang pinakamahusay sa pakikipaglaban sa aming apat.

At ako naman ang pinakamahina.

Ako si Kiko, ang pinakahuling nararapat na maging Lakan ng aming tribu.

By Boon Kristoffer Lauw
Fiction

Isang napakalakas na dagundong ang yumanig sa aming bahay nang gabing ‘yon. Napayakap ako kay ate. Sinundan ito ng mga pagkabasag ng mga salamin.

Gising na rin si ate. Niyakap niya ako nang mahigpit bago ako pinakawalan, ngunit nanatili ang kanyang kamay sa nanginginig kong balikat.

“Huwag kang matakot. Sisilipin ko muna, ha?” sabi niya. Matagal kaming nagkatitigan. Kumikislap ang kaniyang mga mata sa dilim na parang mga bituin. Sabi niya sa akin, ganoon din ang aking mga mata, pero di ako naniwala –  buwan pa siguro, sa laki ba naman ng mga mata ko.

Tumango na lang ako, kahit naninigas ang katawan ko. Alam ko bakit kami binubulabog. Hindi ko na kailangang sumilip. Pero sa isip ko: sana, nagkamali lang ng pasok ang mga sundalo, at aalis din at ibabalik ang mga nasira nila – o kahit hindi na nila ibalik, basta umalis lang sila. Sana.

Noong nakaraang linggo lang, nabalitaan naming pinasok ng mga sundalo ang bahay nila Mateo. Kaklase ko siya sa highschool. Mabait. Matalino. May prinsipyo at pinaglalaban. Hindi na namin siya nakita mula noon, maging ang pamilya niya.

Ganito ang batas militar.

Gumapang ang liwanag mula sa gitna ng bahay papasok sa maliit na siwang na dulot ng pagbukas ni ate ng aming pinto. Hindi ko makita ang mga pangyayari sa liit ng butas ngunit dinig na dinig ko ang mga sigawan galing sa sala.

“Ano pong maipaglilingkod namin sa inyo?” tanong ng maliit na boses ni tatay.

Nakarinig ako ng malakas na pag-ungol bago ang malakas na pagtilapon ng isang katawan sa aparador sa sala.

“Nasaan ang Ibong Adarna?” Iyon ang bansag ng mga sundalo sa isa sa mga pinaka-wanted ng pamahalaan ngayon.

Milagros Adarna. Ito ang tunay na pangalan niya. Isa sa mga lider ng Makabagong Katipunan ng Pilipinas o mas kilala sa tawag na MPK. Kilala siya hindi lamang sa pamumuno sa mga nagrerebelde sa pamahalaan kundi mas lalo na sa kanyang mga nilikhang kanta. Mahigit na ipinagbabawal ang pagkanta at pagpapatugtog ng kanyang mga awitin. Sino man ang mahuling gumawa ng alinman sa mga ito ay dinadakip agad ng mga sundalo para “kuwestiyunin”.

Kapares ng mababasa sa alamat, dalawa ang epekto ng kanyang mga kanta. Ang mga ito ay hele para sa naghihirap na taumbayan, panghilom sa mga sinugatang puso ng batas militar. At kamandag naman para sa mga kaaway – sa diktador at sa kanyang militar.

Siya ang Ibong Adarna.

Siya ang aking ina.

Siya ang dahilan ng matagal nang takot at pangamba sa aming mga puso. Ang dahilan kung bakit sinasaktan si tatay ngayon. Sana hindi ko na lang siya ina.

“Nasaan ang asawa mo?” galit na tanong ng isang sundalo. Ramdam ko ang pagkamuhi sa mga salita ng armadong lalaking naghahanap sa Ibong Adarna. Ano na naman ang ginawa mo, Nay?”

“Patawad po. Hindi ko po alam. Patawad po,” pagmamakaawa ni tatay. Isa lamang siyang simpleng manunulat. Pigil sa pagpuna sa mga katiwalian at kababuyan ng gobyerno at labis sa pagpuri ng mga walang kuwentang bagay gaya ng kung anong mga piging ang dinaluhan ng diktador at ng kanyang gabinete. Isa lamang ito sa mga paraan niya upang itago ang koneksiyon namin sa Ibong Adarna, bukod sa magkaibang apelyido – gamit kasi ni nanay ang Adarna, hindi ang Esguerra ni tatay. Ngunit nahanap pa rin ng militar ang koneksiyon namin sa kanya.

Narinig kong sinipa o sinapak muli si tatay at bumagsak ang katawan niya sa sementadong sahig. Hindi pa man ako nakahihingang muli, narinig ko namang mahulog ang gabundok ng mga libro – malamang kay tatay. Sumabog ang luha sa mga mata ko, at may kaunting tunog na napakawala sa bibig ko.

Patay.

Tumahimik bigla sa labas.

Nagkatinginan kami ni ate. Hindi kami dapat nag-ingay. Hindi dapat ako nag-ingay. Alam na alam naming dalawa batay sa mga balita kung ano ang ginagawa ng mga sundalo sa mga babae. Hindi ko na mapigilan ang iyak ko.

Sinara ni ate ang pinto, saka dali-daling tumakbo papunta sa akin. Kumuha siya ng damit at pinakagat sa akin. Natigil nito ang ingay ko.

Ngunit biglang umiyak si ate. Maingay. Hindi siya ganito umiyak. Tahimik lang.

“Ate, bakit?” sinubukan kong sabihin.

Kumunot lang ang noo niya.

Malakas na dagundong sa aming pinto ang sumunod. Parang may itinatapon na katawan dito. Ayan na sila!

Madali akong itinulak ni ate papasok sa aparador. Sinubukan niyang gamitin pansara ang mga hanger sa pintuan ng aparador.

Patuloy pa rin ang malalakas na pagbagsak ng katawan sa pinto. Sa tingin ko, kaunting sipa na lamang at sigurado akong bibigay na ang mga bisagra.

Sa kaunting siwang sa aparador, nasilip ko ang mukha ni ate. Isinandal niya saglit ang kanyang mga kamay sa pinto habang nakatitig sa sahig. Para siyang nagdarasal. Kinamuhian ko ang ideyang ito. Kung totoong nakikinig ang Diyos, matagal na sanang tapos ang batas militar – sa dami ba naman nang nagdarasal.

Alam naming dalawa kung ano ang parating. Kung ano ang mangyayari. Tumigil sa pag-ungol si ate. Ngayon, tunay na ang kanyang mga luha.

Hindi ko na rin mapigilan ang sarili ko. Umagos na ang luha ko. Napigilan nang bahagya ng damit ang pag-ungol ko ngunit mayroon pa ring kaunting lumabas na tunog.

Napatingala si ate bigla. Sa isang hininga, binawi niyang lahat ang luhang kanyang naiiyak na.

“Mithilaya, makinig kang mabuti sa akin,” garalgal na sabi ni ate. “Gusto kong ipikit mo ang mga mata mo. Kahit anong mangyari, kahit ano pa man ang marinig mo, huwag mong bubuksan ang mga ito. At higit sa lahat, huwag kang gagawa ng ingay. Sa tingin mo ba, kaya mong gawin ang mga iyon para sa akin?”

Ngumiti si ate pagkatapos.

Puno naman ng laway at luha ang damit na nasa aking bibig. Tumango lang ako ng dalawang beses.

“Salamat, Mithilaya.”

Sinimulan muli ni ate ang pag-iingay at nagtago sa ilalim ng aming kama.

Patuloy namang umuungol ang pinto ng aming kuwarto. Hindi ko na makita si ate sa ilalim ng kama ngunit naririnig ko pa rin ang boses niya. Tuyo na ang lalamunan ko at mahapdi na ang mga mata dahil sa alat ng luha ko.

Pagkatapos ng ilan pang pamumuwersa, bumigay ang mga bisagra.