Ni Hannah Adtoon Leceña
Sugilanon

Wala pa kasulod sa ilahang balay si Rosemarie apan gitampalong na kini sa amahan. Nagakalayo ang mga mata niini. “Di ba ana ko nga manguyab ka og maskin kinsa basta ayaw lang nang Muslim, Rosemarie? Gahi kaayo ka og uwo!” singhag niini sa iyaha.

“Tay, gihigugma ko si Rashid!” singhal usab sa dalaga nga gigunitan ang namuwang aping.

“Motubag pa gyud ka ay! Sulod diri!” Giguyod ni Raul ang iyahang anak nga baye sa sulod sa ilahang panimalay. Mura og baboy nga nagtiyabaw si Rosemarie, ug nagtabisay na intawon ang sip-on ug luha sa dalaga. Naa sa kusina ang iyahang inahan nga nagpreparar og panihapon, ug nahikurat kini sa nadungog nga nilagubo sa salas, ug nagdalidali kini og anhi.

“Raul! Tama na, Raul! Maluoy intawon ka sa imohang anak!” Mihilak si Pilang nga nidagan aron patindogon ang anak sa pagkakita nga moaksyon naman sab og patid ang bana.

“Asa ka man gud intawon gikan, Rosemarie, nga gabii na kaayo?” ang naingon sa inahan. “Di ba ana ko nga dili na maglaroylaroy! Kabalo nang alert kaayo karon!”

Wala makatubag si Rosemarie. Nagdugo ang ngabil niya. Apan wala pa gihapon nahuman og yawyaw ang iyahang amahan. Mas nikusog hinuon kini. “Daan na tika giingnang bayhana ka nga ayaw panguyab og Muslim, apan ambot unsa imong nakaon, nganong ginaunok-unok man gyud ko nimo!”

Nidanguyngoy lamang intawon si Rosemarie sa daplin. Dili gayod siya makasukol sa amahan. Aduna kini high blood. Nahadlok siya nga atakehon kini.

“Pwe! Aduna man untay anak nga seaman didto si kumpare, apan giunsa nimo, Rosemarie?” dungag sa iyahang amahan. “Diyos Santisima, Rosemarie! Kung wala pa lang kamo nakita sa atoang silingan didto sa basakan, dili kami makabalo ni mama mo sa imohang kabuang. Brayt ka man untang bataa ka, apan wala gyod nimo gigamit imong utok kay tungod uwagan kang dako!”

Gipapahawa na lamang sa iyahang inahan ang dalaga kay tingalig mahinaykan kini ni Raul.

Nisulod sa iyahang lawak si Rosemarie ug nihilak pag-ayo. Dungog kaayo niya hangtod sa sulod ang gipanulti sa iyahang amahan.

“Unsa na lamang ang iingon sa atoang mga higala ug silingan, Pilang! Unsaon na lang kon mabuntis nang imong anak! Dili gyod ko makadawat og apo nga Muslim!”

“Tama na na, Raul,” miingon ang tiguwang baye. “Kabawo na man ka sa mga batan-on karon, uyab karon, magbulag ugma. Tingali sabton sa nato imohang anak karon.”

Gisampongan ni Rosemarie ang iyahang dalunggan, ug iyahang nahunahunaan ang mga kaagi nila ni Rashid sa nilabay nga tulo ka tuig.

Klasmeyt niya si Rashid sukad elementary, apan nagkasuod lamang sila sugod kadtong nitungha siya sa Mindanao State University sa General Santos City, kay tungod kababayan niya kini ug pareho kini niya og kurso. Nahibal-an sab niya nga buotan ang ulitawo, tungod usab siguro kay anak kini sa usa ka imam ug, labaw sa tanan, kining tawhana adunay kahadlok sa Ginoo. Kabalo siya nga wala na gyod siyay makita nga laki nga susama ka mapailobon ni Rashid. Wala nagatuo si Rosemarie nga ang Kristiyano para lang sa Kristiyano ug ang Muslim para lang sa Muslim.

Permente dungan mouli si Rashid ug si Rosemarie sa ilaha sa Kiamba. Tapad sila sa van, apan mohunong sa palengke si Rashid ug sa eskwelahan si Rosemarie aron dili mahalata sa mga tawo nga nagkuyog sila. Usahay dili malikayan nga mohapit sila sa balay ni Rashid, ug gidawat man siya sa maayong kabubut-on sa mga ginikanan sa lalaki. Kabalo na siya sa una pa lamang nga dili gusto sa iyahang amahan nga maminyo siya og Muslim kay tungod lagi ginatuohan sa iyahang mga kaapohan nga mga Muslim ang gahaling og kagubot sa ilahang baryo. Apan sa nakita ni Rosemarie kang Rashid ug sa pamilya niini, dili kini tinuod.

“Rosemarie, anak, mosugot kami ni mama mo nga moeskwela ka sa syudad, kay dili namo gusto nga makulong ka dinhi sa atoa ug makapangasawa og mananggotay,” komedya sa iyahang amahan sa iyaha kadtong high school pa siya.

Nakatawa ang dalaga. “Papang uy, bata pa tawon kaayo ko alang ana,” tubag niya.

Apan katong nakaila niya pag-ayo si Rashid, nabag-o ang tanan niyang panlantaw sa kinabuhi. Sa pagkatinuod ana, siya ang una nakapansin sa lalaki kay tungod sa kamaayo niini moabi-abi. Si Rosemarie man sab usa ka opisyales sa ilahang organisasyon, ug nakita ni Rashid ang kaanyag sa dalaga.

“Rashid, ayaw sa intawon mo pagdalidali ni Marie ha!” komedya ni Norojil, usa nila ka higala.

“Inday Rosemarie, pagbantay intawon ha,” gipahimangnoan siya sa higala nga si Susan. “Kabalo na baya ka karon nga kung mabuntis ang baye ipakasal dayon.”

“O lage, day, uy, pero ayaw ko isumbong kang papa ha?” hangyo sa dalaga.

Nagpadayon gihapon ang maayo nga relasyon sa duha bisan pa og daghan ang babag sa ilaha isip manag-uyab.

Nagapuyo sa Boys’ Dorm si Rashid, ug sa Girls’ Annex Dorm si Rosemarie. Nagadungan sila og kaon matag udto ug gabii. Ginahatod usab ni Rashid ang babae sa dormitoryo inig kagabii na kay nabalaka kini sa trato.

Sa paghunahuna sa mga kaagi nilang duha, mas nisamot kabug-at ang kasingkasing ni Rosemarie. Ang kaul-ol ug kasakit nibati na sa iyahang tibuok lawas, dili lamang sa iyahang aping nga natamparosan.

Tinuod gayod diay nga walay aso nga makumkom.

Tinuod nga nagkita si Rashid ug Rosemarie sa basakan niadtong gabhiona. Mas nidaghan ang bituon sa kawanangan. Mura og nahimuot ang mga kini sa panagtagbo nilahang duha. Walay kasudlan ang kalipay sa dalaga niadtong taknaa. Nagkantakanta pa siya pauli sa ilaha, apan pag-abot sa ilahang tugkaran, nahikurat siya sa kakusog sa sagpa nga iyahang nahiagoman gikan sa amahan. Kompyansa ra kaayo sila ni Rashid.

Nanuktok ang inahan ni Marie, apan wala kini niya panumbalinga. Iyahang hunahuna naglatagaw gihapon, anaa lang gihapon sa hinigugma, ug mas nikusog ang iyang pagbakho sa pagkahunahuna sa ulahi nga pakig-istorya niya sa trato.

“Sid, nagmabdos ko,” ingon niya. “Itaban na intawon ko. Mamahawa na kita dinhi!”

“Dili ko musugot nga magtaban kita, Marie,” tubag ni Rashid. “Ugma atubangon nato ang imohang amahan.” Gihalukan ni Rashid ang agtang sa dalaga.

“Rosemarie, unsa ba!” singgit ni Pilang sa gawas sa lawak ni Rosemarie. “Abrihi ang purtahan kay ang imong amahan!”

Nahikurat si Rosemarie ug nibalik sa husto nga panimuot. Giabrihan niya ang purtahan, ug nahikaplagan niya ang inahan nga mura og nagsalimuang.

“Imohang amahan intawon!” ingon ni Pilang. “Niadto sa balay ni Rashid, gidala iyahang pistola!”

Nagdalidali og guwa si Rosemarie sa ilahang panimalay. Wala na niya masul-ob ang iyahang tsinelas, maong nagkalapok ang iyahang tiil. Nikaratil siya og dagan, apan wala pa man siya makaliko sa kurbada paingon sa basakan, aduna siyay nadungog nga usa ka buto.

Mas mikusog pa ang iyahang dagan paingon sa dalan sa balay nilang Rashid.

“Rashid! Rashid!” singgit niya samtang naglingilingi sa iyahang palibot.

Gitapion niya ang iyahang kamot sa iyahang dughan, ug gigunitan niya ang iyahang tiyan.

Sa wala madugay, nakakita siya og anino nga naghinagudlos paingon niya.

“Pagdali, dalhon ta siya sa ospital.”

Si Rashid kadto, gibaba ang iyahang amahan.