Three years ago today, Cotabato Literary Journal was launched, at a poetry reading in Koronadal City, South Cotabato. Since then, this online publication has featured nearly three hundred works from more than a hundred local writers. The journey, though, has never been easy. Each issue has been a product of community work and not just the usual editorial process. The editors could not rely on the journal’s inbox alone, and opportunities had to be created to encourage literary production, such as writing contests, poetry readings, zine fests, and seminars. So in this anniversary issue, we are paying tribute to where everything is happening and the wellspring of inspiration to many writers—the hometown.

In “Memories of Compound,” an essay by Estrella Taño Golingay, readers learn that the municipality of Surallah in the province of South Cotabato used to be a village called “Compound.” Nonfiction editor Jennie Arado says the piece is “beautifully written with references to the early ’60s landmarks juxtaposed with the current landmarks” and “rich in details which the people living [in the place then] would certainly share and generally look back to.” She also says that the piece “well embodies the ‘hometown’ we would always come back to—whether physically or in memory.”

The two other essays in this issue are products of Lagulad Prize, a regionwide writing competition organized by this journal with generous help from Blaise Francisco. Lagulad is a Hiligaynon word that means “to explore,” and the contest encourages writers “to focus on exploring an experience instead of imparting knowledge to, or imposing personal values on, the readers.” In the second edition of the contest, writers were asked how the conflict in Mindanao had affected them. Invariably, the entries speak as much about the hometown of the writers as about the writers themselves. The reviews that follow are those of nonfiction editor Hazel-Gin Aspera’s.

In “Addressing Racism: Steadfast Wherever My Feet Lead Me,” Midpantao Midrah G. Adil II reflects upon the double-edged sword of diversity and discrimination—that is, the beauty and richness of his Maguindanaoan heritage, but also the stigma he faced growing up as a Muslim in a Catholic school. In a stroke of fate, Adil gets the opportunity to travel across the Philippines to understand cultures different from his own. In truly experiencing diversity, he thus comes into terms with his differences and becomes conscious of the role he can play in promoting acceptance. This essay, the winner of the 2nd Lagulad Prize, subtly explores the link between personal experience and wider perspective of the conflict in Mindanao.

Isabelle Mirabueno’s “Fear Takes a Back Seat” explores her experiences of the conflict in Mindanao. In her case, however, the threat lies dormant, lurking in the periphery of her everyday life through the news, political fora, and, even closer to home, the experience of her own father. Mirabueno, however, takes a defiant stance on this threat, questioning the role of fear in making everyday decisions. This essay, a finalist to the 2nd Lagulad Prize, entreats us to be rational even in the face of conflict and, as the famous British World War II poster might say, to “keep calm and carry on.”

Sa “Ang Pagkatuyo ng Lupa at Puso,” isang maikling kuwento ni Mubarak M. Tahir, maagang namulat sa responsibilidad at hirap ng buhay ang isang batang lalaki dahil sa pagkamatay ng isang minamahal at sa pinsalang dulot ng kalikasan sa kabuhayan ng kaniyang pamilya. Ipinapakita sa kuwento ang payak na pamumuhay ng mga magsasakang Muslim sa isang pamayanan sa Maguindanao. Nababalot man ng kalungkutan ang kuwento, kaaya-aya itong basahin dahil sa maayos na pagkahabi ng mga tagpo at sa pagkabanayad ng wika, na nakasalaysay sa Filipino at pinanatili ang Maguindanon sa dayalogo.

Ang sugilanon nga “Lanahan” ni Alvin Larida nahanungod sa isa ka tao nga naguba ang panghunahuna isa ka adlaw kag ginlagas sang wasay ang iya asawa nga bitbit ang lapsag pa nila nga anak. Makangingidlis ang mga panghitabo sa istorya, kapin pa kay ang mga toloohan nga yara diri ginapatihan pa sa gihapon sa mga uma kag suok nga lugar. Ang mga misteryo sa istorya may mga sabat, apang ang mga sabat nagahatag lang sang mas madamo nga misteryo. Tama lang sa unod sang istorya ang amo ni nga istilo sang pag-istorya.

Nakasulat naman sa ginhalo na Tagalog at Hiligaynon ang tula ni Gerald Galindez na “Maalikabok Ka Lang pero Kaganda Mo,” isang pagpahayag ng pagmahal sa Tacurong City, Sultan Kudarat, ang ginlakihan kag ginatirhan ngayon ng makata. Tulad ng lenggwahe na gingamit sa tula, na lenggwahe din talaga na ginasalita sa lugar, halo-halo ang katangian ng Tacurong na ginapuri—mula sa giyakap mo lahat ng tribu hanggang sa mga pakpak na ginto, apoy sa dulo ng mga yantok, at mula sa kadaming nagaasa sa iyong paaralan hanggang sa mga sayaw na nagasabog. Isa itong kakaibang tula tungkol sa isang kakaibang bayan.

Sa tulang “Kubo” ni Norsalim S. Haron, nakakulong ang persona hindi lamang sa isang bahay kundi maging sa kaniyang katawan, at isa na lamang siyang tagamasid sa buhay ng iba: Ang katabing bintana ay nagsisilbi bilang sinehan—/ pinanonood ko ang mga batang nagtatagisan. Malalaman kinalaunan na paglipas ng panahon ang dahilan ng kaniyang kalagayan: Araw-gabi akong nakatanaw/ sa punyal, espada’t katanang naghahabulan/ sa kaloob-looban ng aming orasan. Gayunpaman, maaaring maging malaya ang nakakulong: tila mananatili na ako sa kubo/ nang may galak sa piling ng aking anino. Sinusubok ng tula ang pananaw ng mambabasa sa kalagayan at kaligayahan ng ibang tao.

Amgid ang tumong sa balak ni Glenn M. Arimas nga “Sa Amoang Balay.” Ginadulaan ang pasabot sa mga pulong ug ang pagtan-aw sa mambabasa sa posisyon ug espasyo: wala gagawas, pero naa pirmis gawas/ naa pirmis balay, naa sa sulod./ Wala ko nakakulong kay naa ra kos among balay. Dalaygon ang magbabalak sa iyahang pagsulay og suwat og sugpay nga duol sa iyahang kasingkasing gamit ang pinulongan sa iyahang komunidad.

Maraming salamat sa lahat ng naging bahagi ng Cotabato Literary Journal sa nakalipas na tatlong taon, bilang patnugot, kontributor, o mambabasa man. Nanatiling matatag ang proyektong ito dahil maraming handang mag-ambag, dahil maraming nagmamahal sa kanilang mga bayan, na pinapahalagahan ng journal sa simula pa man. Kakakitaan ng malakas na lokal na kulay ang marami sa mga gawang naitampok sa mga nakaraang isyu. Sa ating ikaapat na taon, patuloy nating ipagdiwang, galugarin, at ibahagi ang mga kuwento natin.

Jude Ortega
Isulan, Sultan Kudarat