Ni Jeffriel Buan
Fiction

Sa usa ka layo nga dapit, luyo gamay sa Zimbabawe ug kabit-kabit gamay sa Antarctica, nakapuyo aning dapita ang usa ka babaye nga putli, uyamut, ug way tatsa. Siya si Jeneva. Kining islaha kansang panghitaboa nga gamay nga ambak na lang nimo maka-jamming na nimo ang mga angel.

Tungod sa iyang pangandoy sa kinabuhi, nakahunahuna ang atong bida nga moeskwela. Actually, she did not go to school until she turned eighteen years old, during her debut. Nadesisyunan sa ilang local government unit nga paeskwelahon siya. Bisan og wala pa kaagi og high school ug elementary, nakabalo na intawon siya og law of probability ug manukaray pud siya sa English because she already knew the role of semantics and maxims of conversations. Bantog wala na siyay gana moeskwela because she felt that she was an outcast in the classroom. It semed that the curriculum was not for her.

Ug nipaspas ang istorya. Napasa ni Jenieva ang exam sa Alternative Learning System ug entrance exam sa university. Sa kataas sa iyahang score, naubusan siya og course. Apan gipili niya ang kurso kung asa mahimamat niya ang nagkalainlain nga mga espiritu, where they would learn the fall of Lucifer from heaven accompanied by two-thirds of the population of angels.

Busy kayo siya tungod sa extra-curricular activities nga iyang gisalihan, ug ubay-ubay na pud nga mga protesta ang iyang gisalihan bisag wala siya kabalo sa TRAIN law nga ginaprotesta sa ilang eskwelahan. Ang importante kay mapaglaban niya ang ideology sa iyahang org. Gasali pud siya og beauty pageant not just in the university apan sa mga kapistahan, peryahan, kabasakan, ug kabagnutan. Sa sobra niya ka busy, wala na siyay time magboto sa eleksyon sa ilahang eskwelahan.

Bisan og nakuha na niya ang iyang mga gusto, wala gihapon niya nakuha ang gugma sa lalaki nga iyahang gidamgo. Adlaw ug gabii ginasulayan niya nga ibutang ang litrato sa lalaki sa taas sa unlan ug tusok-tusukon og dagom. Apan nakamatikod siya nga mali diay ang iyang formula. Bantog diay nadaot ang nawong sa lalaki kay formula diay sa barang ang iyang gihimo. Mao tong giilisan niya og mga ugat-ugat sa lubi, mangrove, ug mama. Gisugdan niya ang formula nga gigamitan niya og TAE (trial and error) method.

Makasubo man nga iingon, wala gihapon nakuha ni Jeneva ang gugma sa iyahang gidamgo nga lalaki nga mura jud baya og guwapo. Gapula-pula lang ang aping tungod sa ginainom nga bahal kada adlaw.

Gidawat ni Jeneva nga dili para sa iyaha ang lalaki. Giatiman na lang jud niya ang iyahang pag-eskwela, labi na ang iyahang thesis nga may title nga “The Effectiveness of Using Balete Leaves in Changing Fractions to Decimals.” Libog kaayo paminawon ang iyahang thesis. Bisag siya kay naglisod pud og sabot. Tanan na lang nga naay balete nga article ginaapil niya sa related literature. Maski katong story nga “The Man in the Balete Tree” giapil niya gihapon para mobaga ang iyang thesis.

Ang ilahang balay kay natukod sa taas sa kamatsili. Kauban nila nga nagpuyo ang tabili, butiki, ug mga lamigas. Adlaw-adlaw kay masamadan sila kung mosaka, apan wala nila ginatagad kay matud sa ilaha, there is no place like home. Diri na pud diay siya nagahimo og thesis. Namalandong siya, ug nahunahunaan niya ang iyang kaagi sa iyang thesis proposal, kung asa nadesisyunan sa iyahang maestra nga conditional ang iyahang thesis. Grabe jud ang hilak ni Jeneva ato. Nakamata intawon ang mga mananap sa ilalom sa yuta. Apil na pud og katay-og ang tectonic plates mao tong naglinog ug nangaguba ang ancestral churches nga ginakahadlokan niya sudlan.

Naguba tanan ang ginaisip ni Jeneva katong nakadawat siya og message nga “THESIS” sa iyahang cellphone. Naguba intawon ang kalibutan niya. Wala siya kabalo kung mohilak ba siya. Basta kabalo siya nga dili pa siya ready. Nangutang dayon siya og load para matawagan ang iyahang maestra nga dili pa siya ready, apan naa pa diay siyay utang sa 3733. Gipangtawagan niya ang iyahang mga classmate sa Spirit of Symbology apan wala sa ilaha ang makahatag sa iyaha og tabang.

Niadto siya sa eskwelahan dala ang mga wala pa na-validate nga mga questionnaire. Nakita intawon niya sa layo ang maestra niya sa symbology nga kilay kaayo, samtang siya kay naka-jogging pants nga PE uniform. Wala pa kini nalabhan sukad atong last exercise nila nga kapin tulo na ka bulan ang nilabay ug kada gabii niya ginasuot. Nakulbaan siya sa pagpa-validate sa iyahang questionnaire kay dinalian lang gyud baya ang iyahang gihimo ug gipangbutangan na lang niya og borders para ingnon nga resourceful ug madala-dala na lang sa aesthetic value.

Ug nipaspas ang dagan sa panahon. Mag-final defense na intawon ang atong bida. Bagsak kayo ang iyahang buhok nga halata kayo nga bag-ong rebond sa baratuhong parlor sa bayot sa palengke. Ubay-ubay na sad ang fats sa iyahang lawas tungod sa stress nga nahitabo sa iyaha, mao tong nikaon siya og daghan. Sa iyang kakulba, dili lang singot ang nigawas sa iyahang lawas, apil na usab ang mga fats nga mura na siya og endorser sa Golden Fiesta—“pitong beses mang gamitin, golden pa rin.”

Nahimuot kaayo siya sa iyahang gipangdala nga pagkaon—mga repolyo nga gisagulan og sayote ug pechay nga gihuluman og pito ka adlaw sa tubig ug gisagol-sagol. Basta dili na masabtan kung unsa ang pangalan sa gi-prepare niya nga food. Nalingaw siya sa sige og tan-aw sa pagkaon bantog nalimtan niya nga thesis defense diay niya. Abi niya kung food fair.

Ug gikuti-kuti na sa iyahang panel ang iyahang papers nga napuno og sticky notes. Dili intawon masabtan ang nawong sa iyahang panel kay murag dili thesis paper ang iyahang gihimo. Mura na kini og listahan sa gapataya og Last Two. Ug nibagting na ang kalangitan para sa desisyon sa iyahang thesis, nikondenar na iyahang kalag. Nisugod na og sulti ang iyahang panel: “Ga, mag-reconduct ka ng thesis mo. Mali ang tool na ginamit mo.” Pagkadungog ni Jeneva kay nalisang siya pag-ayo. Nahadlok siya bisan og walay kahadlokan.

Nakahilak intawon ang atong bida while remembering all her achievements, but all of the sudden, nahinumduman niya nga wala gyud diay siya ka-conduct sa iyang thesis. Gihimo-himo lang diay niya ang tanan nga data kay wala na siyay time. Imagine, she attended various seminars in their university, plus pioneering team pa gyud siya sa ginahimong kulto sa barangay kung asa ang iyahang boarding house. Apan nikalit og duol ang mga panelist sa iyaha ug gigakos siya nga mura og di na siya kaginhawa.

Giilog-ilogan siya nga mura og nagdula sila og “The Boat Is Sinking.” Naglakaw-lakaw sila palibot sa mga bangko nga mura og nagdula og “Trip to Jerusalem.” Giatik ra diay siya sa mga maestra, mga maesta niya nga wala gatudlo og tarong. Gina-test lang nila ang resistance niya in the midst of trials and havoc.

Sa laing bahin, ang iyahang mga classmate kay nanglingling sa gawas, apan gisirado kini og pinakalit sa ilahang maestra, mao tong ang eyelids sa classmate niya nga si Mohayna kay naipit intawon sa pultahan. Mosiyagit na unta kini, but she did not want to break the serenity inside the room. Giantos na lang jud niini ang kasakit bisan og galuha-luha na kini.

Samtang si Jeneva kay wala katuo sa iyahang nadunggan. Nakatuo lamang siya katong gipakaon sa iyahang panel ang tibuok repolyo sa iyaha nga mura siya og nahuwasan sa kahubog. Napamatud-an niya nga maka-final defrense ra jud diay ka with the great advocacy for the less privileged people.

Nag-ambak-ambak intawon si Jeneva, ug kalit nga nigawas ug kalit nga gibira niya si Mohayma, ug nabilin intawon ang eyelids ni Mohayma sa pultahan, hinungdan nga mura na kini og Korean nga namali og naretoke. Nigawas sila ug nagtumbling-tumbling dala ang tumang kalipay.